Geneeskundeopleiding bereidt niet voor op huidige praktijk arts

Onderstaand artikel is eerder gepubliceerd in Zorg en Ziekenhuis februari 2018

Medisch specialisten hebben een compleet ander vak dan twintig jaar geleden. Ze moeten meer samenwerken, omgaan met de snelle technologische ontwikkelingen en ze ervaren een hogere werkdruk. Bovendien zijn patiënten tegenwoordig mondiger en hebben andere verwachtingen van hun behandelaar. Ze willen niet alleen een kundige, maar ook een empathische dokter. Iemand die goed kan luisteren en zijn patiënt als volwaardige gesprekspartner benadert.

Medische opleidingen sluiten onvoldoende aan bij deze veranderingen, stelt De Hele Dokter. “Wij werken met dokters die hun energie of werkplezier zijn kwijtgeraakt. Dokters die zo onder druk staan dat ze bang zijn om fouten te maken. Dokters die slecht slapen door de moeizame samenwerking met collega’s. Zij vertellen ons dat ze eenvoudigweg niet zijn opgeleid om met de vele uitdagingen om te gaan”, aldus Ilse Ganzeboom, medeoprichter van opleidingsinstituut De Hele Dokter.

Een op vijf medisch specialisten heeft burn-out verschijnselen

Uit onderzoek onder ruim 2.000 Nederlandse medisch specialisten[1] blijkt dat een op de vijf van hen voldoet aan de criteria van een gematigde tot ernstige burn-out. De klachten zijn in veel gevallen zo ernstig, dat ze een negatieve invloed hebben op de kwaliteit van de geleverde zorg.

Ganzeboom stelt dat de talloze burn-outs maar het topje van de ijsberg zijn: hieronder gaat een cultuurprobleem in de medische sector schuil. “Onderzoek wijst uit dat dokters kwetsbaarder zijn dan hun patiënten, omdat ze niet of te laat hulp inroepen. De dokter zou immers nooit ziek zijn en moet sterk zijn. Dus werken ze door tot ze emotioneel of fysiek uitgeput zijn. We horen veel verhalen van artsen die hun problemen en zorgen niet durven te bespreken. Uit angst voor het oordeel van collega’s of voor het in gevaar brengen van baan of opleidingsplek. Deze mindset moet veranderen.”

Vitale dokter levert betere zorg

Dokters die vitaal zijn - dus: bevlogen, energiek, met plezier in het werk- leveren betere zorg. Het tegendeel is ook waar: onderzoek toont aan dat niet-vitale dokters meer medische fouten maken. Ze zijn bovendien minder empatisch in hun contact met patiënten en collega’s. Patiënten zijn minder tevreden over deze dokters en zijn eerder geneigd een klacht of claim in te dienen. Hierdoor ontstaat er een sneeuwbaleffect: dergelijke klachten leveren de dokter weer meer stress op.

Ganzeboom: “De oplossing ligt in meer aandacht voor de dokter zelf, de mens in de witte jas. Als de dokter leert om eerst goed voor zichzelf te zorgen, dan kan hij beter voor anderen zorgen. Omdat we ons deze problematiek aantrekken, hebben we opleidingen ontwikkeld waarmee we dokters helpen om hun werkplezier en voldoening weer terug te vinden. Ze leren hoe ze zich op een gezonde manier staande kunnen houden. Gezonde, gelukkige en goed functionerende dokters zijn immers beter voor de kwaliteit van de Nederlandse gezondheidszorg.”

Artsen aan het woord

Hieronder vertellen drie artsen hoe ze betere zorg aan patiënten kunnen leveren, doordat ze bijvoorbeeld beter communiceren, meer plezier in hun werk hebben of beter tegen stress kunnen. De artsen willen anoniem blijven, omdat ze bang zijn om te maken te krijgen met het stigma in de medische sector dat heerst rond persoonlijke ontwikkeling.

Tevreden patiënten “Ik kreeg kritiek op mijn manier van communiceren. Ik stond daar niet voor open, want ik dacht: zo ben ik nu eenmaal. Nu heb ik meer inzicht in mijn gedrag en het effect ervan op patiënten en collega’s. Het bijzondere van dit nieuwe inzicht, is dat mijn spreekuur hierdoor compleet is veranderd. Allereerst verloopt het efficiënter en effectiever. Bovenal gaan mijn patiënten veel tevredener de deur uit en voel ik me rustiger van binnen.”

Betere dokter “Ik ben opgeleid om patiënten te behandelen. Eenmaal in de ziekenhuiswereld, komt er echter veel meer op je af. Ik vroeg me bijvoorbeeld al snel af: moet ik wel medisch manager willen worden? Ik heb geleerd om keuzes te maken en ‘nee’ te zeggen, waardoor ik meer plezier in m'n werk heb. Hierdoor kan ik me beter focussen en denk ik dat ik een betere dokter ben geworden.”

Werkplezier “Mijn werk is stressvoller dan ik me ooit had voorgesteld. Ik kon me steeds moeilijker ontspannen en kreeg een korter lontje. Een burn-out lag op de loer. Ik ben daarom stil gaan staan bij wat ik nodig heb om mijn vak met plezier te kunnen blijven uitoefenen. Mijn patiënten hebben daar namelijk recht op: een goede dokter, maar ook een gezonde dokter.”

[1] 1 Prins, J. T., Hoekstra-Weebers, J. E. H. M., Gazendam-Donofrio, S. M., Dillingh, G. S., Bakker, A. B., Huisman, M., Jacobs, B. & van der Heijden, F. M. M. A. Mar-2010 In : Medical Education. 44, 3, p. 236-247